بررسی زمینه ها و مبانی دیدگاههای تکفیری داعش

نظریه پرداز: حجت الاسلام و المسلمین دکتر فرمانیان

موضوع: بررسی زمینه ها و مبانی دیدگاههای تکفیری داعش

 

به گزارش روابط عمومی موسسه فهیم، دویست و هجدهمین جلسه نظریه پردازی موسسه فهیم شب گذشته ـ شنبه 26 مهرماه ـ با موضوع "بررسی زمینه ها و مبانی دیدگاههای تکفیری داعش"  با سخنرانی «حجت الاسلام و المسلمین دکتر مهدی فرمانیان» عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب و با حضور اساتید، طلاب، دانشجویان و پژوهشگران در محل موسسه فهیم قم برگزار شد.

 

وی در ابتدای این نشست با اشاره کوتاهی به زندگی "ابوبکر البغدادی" در مورد نحوه شکل گیری گروه داعش گفت: با تاسیس جبهه النصره به وسیله "محمد الجولانی" در عراق، ابوبکر بغدادی از جولانی سرپیچی کرد، "ایمن الظواهری" رهبر القاعده، حق را به جولانی می دهد و ابوبکر بغدادی از جبهه النصره جدا شده، و با تکفیر این گروه در سال 2011 میلادی داعش را تاسیس کرد.

 

فرمانیان در مورد نحوه بازگشت گروه داعش به عراق گفت: حزب "نوری المالکی" برای سومین بار در عراق قدرت را به دست گرفت و اهل سنت، کردها و بخشی از شیعیان در مخالفت با او به اجماع رسیدند حتی نورالمالکی در اواخر با "آیت الله سیستانی" هم قطع رابطه کرده بود.

 

وی افزود: استاندار موصل خیانت کرد و با همکاری بعثی ها و اهل سنت، شهر موصل با سه میلیون نفر جمعیت و سه هزار نظامی سقوط کرد. و خیانت برخی از روسای اهل سنت و سکوت کردها از عوامل دیگر سقوط موصل بود.

 

وی در مورد پیشروی داعش در عراق خاطرنشان کرد: داعش تا نزدیکی بغداد آمد و سقوط بغداد نزدیک بود تا اینکه شیعیان و نظامی ها مقاومت کردند. داعش که دید نمی تواند بغداد را تصرف کند به طرف کردها و ایزدی ها رفت و با آنها برخورد تند و خشونت آمیز داشت.

 

این استاد دانشگاه افزود: وقتی که داعش موصل را تصرف کرد ابوبکر بغدادی در ماه رمضان ادعای خلافت کرد، عده ای خلافت او را قبول کردند و حتی چند نفر در مورد خلافت ابوبکر بغدادی کتاب نوشتند. ولی القاعده، ابومحمد مقدسی، آل شیخ عربستان، عدنان عرعور و یوسف قرضاوی ـ که تا دیروز از این گروههای تکفیری حمایت می کردند ـ با خلافت ابوبکر بغدادی مخالفت کردند.

 

وی در مورد جغرافیای افرادی که به گروه داعش جذب می شوند گفت: بیشترین افراد داعش از شمال آفریقا آمده اند در مرتبه بعد کشور اردن، و اروپا رتبه سوم را از نظر تعداد جمعیت افراد جذب شده به داعش را داراست. و از شرق جهان اسلام افراد کمی به این گروه جذب شده اند.

 

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در بخش دوم سخنان خود گفت: فروپاشی امپراتوری عثمانی و عدم بارقه امید بازگشت خلافت عثمانی، تاسیس اسرائیل در قلب جهان اسلام، حضور انگلستان و آمریکا در منطقه، وجود حاکمان سکولار و پان عربیسم و  چپ گرا در کشورهای اسلامی، سخت گیری شدید حاکمان نسبت به طرفداران اسلام سیاسی و عدم موفقیت اسلام گرایان سیاسی در تشکیل حکومت اسلامی از زمینه های سیاسی شکل گیری گروههای تکفیری و داعش در جهان اسلام است.

 

وی افزود: شاید بتوان گفت که مهمترین عامل سیاسی برای شکل گیری گروههای تکفیری نبود خلافت اسلامی در جهان اهل سنت است و شعار داعش هم تاسیس خلافت اسلامی است و برای اهل سنت شهر شام خیلی فضیلت دارد و هر مقدار آمریکا و متحدان او در منطقه بیشتر حضور پیدا می کنند، تعداد جمعیت داعشی نیز بیشتر می شود.

 

فرمانیان در مورد زمینه های فرهنگی شکل گیری گروههای تکفیری گفت: نفوذ فرهنگ غرب و گسترش تفکر اومانیسم و سکولاریسم، قدرت یابی شیعه و گسترش تفکر آن به عنوان فکر رقیب و بی سوادی اقطاب صوفی و کاهش نفوذ آنها در مقابل تبلیغات وهابیت از عوامل فرهنگی شکل گیری گروههای تکفیری در منطقه است.

 

وی ادامه داد: اسلام گرایان اهل سنت می گویند ما 70 سال جنگیدیم ولی نتوانستیم حکومت تشکیل دهیم ولی امام خمینی(ره) در طی 15 سال توانست حکومت اسلامی تاسیس کند نگاه اولیه سلفی ها و اخوانی ها نسبت به امام(ره) بسیار مثبت بود ولی وهابیت توانست فکر شیعه را به عنوان رقیب معرفی کند.

 

این استاد دانشگاه تاکید کرد: ما نتوانستیم نگاه وحدت و عرفان امام خمینی(ره) و فضایی که امام(ره) به عنوان اسلام ایجاد کرده بود را حفظ کنیم و نگاهها را به سمت شیعه گری بردیم. بعضی از کارهای ما شیعیان باعث اهل سنت تحریک می شود. و در حوادث منطقه عربستان جنگ سوریه را جنگ شیعه و سنی معرفی کرد و در این زمینه نیز موفق بود.

 

وی در بخش دیگر سخنان خود در مورد مبانی فکری داعش اظهار داشت: پذیرش مبانی معنا شناختی "ابن تیمیه" در باب توحید و شرک، ایمان و توحید، سنت و بدعت مخصوصا شرک و بناء بر قبور، مفهوم جاهلیت و جهاد که "سید قطب" در کتاب "معالم فی الطریق" مطرح کرد و تاکید بر آیه «وَ مَنْ لَمْ يَحْكُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْكافِرُونَ»، عدوّ قریب دانستن مسلمان و عدوّ بعید دانستن آمریکا و اسرائیل، تاکید بر کتاب "نواقض الاسلام" "محمد بن عبدالوهاب"، تاکید بر جمله ابن تیمیه «قوام الدین بکتاب یهدی و بسیف ینصر» از مبانی فکری داعش است.

 

فرمانیان در مورد نگاه داعش به شیعیان یادآور شد: از دیدگاه داعش، شیعیان مشرک و مرتد هستند چون شیعیان احکام اسلامی را انجام نمی دهند و باید با آنها جنگید تا اسلام بیاورند. استغاثه و بنای بر قبور، پذیرش دمکراسی غرب و همکاری با آمریکا، اعتقاد به تحریف قرآن و توهین به صحابه از علل قتل شیعیان است.

 

وی با بیان اینکه از نگاه داعش مسیحی ها یا باید اسلام بیاورند، یا جزیه بدهند و یا کشته شوند. در مورد موضع داعش در حوادث غزه گفت: داعش معتقد است که تشکیل دولت اسلامی در عراق از حمایت غزه و فلسطین مهم تر است، خطر دشمن نزدیک (شیعیان) از کافر اصلی بیشتر است. از دیدگاه آنها ابوبکر خلیفه اول، ابتدا با اهل ردّه جنگید بعد با رومیان نبرد کرد و "صلاح الدین ایوبی" اول شیعیان را کشت بعد صلیبی ها را. و در نهایت چون غزه با داعش بیعت نکرد داعش نیز آنها را قبول نمی کند.

 

این استاد دانشگاه در مورد راهبرد جمهوری اسلامی ایران در برابر گروه داعش اظهار داشت: راهبرد ما شیوه برخورد حضرت علی(ع) با خوارج است یعنی اگر با ما کاری نداشته باشند با آنها کاری ندرایم اگر با ما بجنگند از خود دفاع می کنیم و اگر با دشمن ما بجنگند همراه آنها با دشمن خواهیم جنگید.

 

وی با اشاره به اینکه مرزها مثل مرزهای سابق نیست و امروز سوریه، لبنان و عراق مرزهای ما هستند افزود: تخمین می زنیم که پنج تا ده سال دیگر با داعش چالش خواهیم داشت و آمریکا با هزینه ای بسیار کم فوائد بسیاری را در عرصه جنگ مذهبی در منطقه به دست آورده است.

 

عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در پایان در مورد منابع مالی داعش گفت: داعشی ها 450 میلیون دلار از بانک های موصل را تصاحب کردند. 7 منطقه نفتی و چند پالایشگاه دارند. دلال های ترک هر بشکه نفت را 25 دلار می خرند و 100 دلار می فروشند، داعش از مردم زکات می گیرد، نیروگاه برق دارد و شاهزاده های عربستان و شیوخ ثروتمند جنوب خلیج فارس به خاطر تضعیف شیعه به داعش کمک می کنند.