طبقه بندی رفتار های عبادی رمضان

 حجت‌الاسلام والمسلمین کاظم قاضی‌زاده، استاد سطح خارج حوزه و رئیس مؤسسه فهیم، شامگاه شنبه، 6 اردیبهشت‌ماه، در اولین جلسه علمی ماه مبارک رمضان به طرح این سؤال پرداخت که ماه رمضان چه تمایزی از سایر ماه‌های قمری دارد و چرا این تفاوت در رفتار، گفتار و کنش و حرکت‌های عبادی اجتماعی و فردی در این ماه دیده می‌شود.

وی در تبیین پاسخ به این سؤال با اشاره به خطبه پیامبر(ص) در آخر ماه شعبان گفت: ایشان این ماه را بستر آمادگی برای پرواز به سوی خدا برشمرده‌اند؛ البته همه ماه‌ها منسوب به خدا و برای خداست، ولی این ماه با برکت و مغفرت و رحمت بیشتر الهی همراه است و نشانه آن هم این است که هر کاری چندین برابر ثواب دارد. حتی جالب اینکه کارهای غیرارادی که معمولاً پاداشی ندارد در این ماه ثواب برای آن نوشته می‌شود و از این رو نفس کشیدن و خوابیدن هم پاداش دارد.

​

بهره‌گیری از  بستر حاصل‌خیز ماه رمضان
قاضی‌زاده با بیان اینکه برخی زمین‌های کشاورزی بسیار مستعد هستند و وقتی دانه و بذری در آن کاشته شود با آفت کمتری روبه‌رو می‌شود و بیشتر ثمر می‌دهد، تصریح کرد: ماه مبارک رمضان بستری مانند زمین آماده و حاصل‌خیز است؛ لذا در این خطبه و فرمایش دیگر پیامبر(ص) و ائمه(ع) بیان شده که اگر کسی نتواند در این ماه از رحمت و مغفرت الهی بهره ببرد بسیار شقی و بدبخت است، زیرا در کنار دریای مغفرت و رحمت الهی بوده و نتوانسته از آن سود ببرد؛ فرصت بهره گرفتن از  چنین زمین حاصلخیزی را داشته و سود نبرده است.

استاد حوزه علمیه بیان کرد: در ماه رمضان از ابتدا تا انتها چنین فرصتی وجود دارد و هرقدر به شب‌های آخر نزدیک می‌شویم، این بهره به خصوص در شب‌های قدر بیشتر می‌شود، زیرا در شب قدر هر سال نور و روح و قرآن بر قلب شریف امام زمان(عج) نازل می‌شود و مقدرات انسان‌ها رقم می‌خورد. در این ماه کارهای عبادی ثواب و تأثیر بیشتری دارد و ثواب هر عمل 70 برابر است و در باب قرائت قرآن عجیب است که قرائت یک آیه مانند قرائت کل قرآن و ختم آن است.

وی با طرح این سؤال که در این ماه به اعمال کمی بپردازیم یا کیفی افزود: برخی در این ماه 40 ختم قرآن می‌کردند؛ در این ماه نمازهای متعدد وارد شده است؛ این مسئله مطرح است که توبه کنیم، دعا بخوانیم یا قرآن قرائت کنیم همچنین در عرصه‌های اجتماعی بیشتر به احسان و انفاق فقرا بپردازیم یا به حسن خلق و ترک اذیت دیگران بپردازیم؟

اولویت در عبادات سلبی
رئیس مؤسسه فهیم قم اضافه کرد: به طور کلی در مجموعه عبادات حتماً گام اول عبادات سلبی است؛ یعنی دست، زبان، گوش و بقیه اعضا و جوارح ما نباید به گناه و خلاف آلوده شود. پیامبر اکرم(ص) در پاسخ به این سؤال که افضل اعمال در این ماه چیست، فرمودند که ورع و پاکیزگی؛ لذا اگر کسی در کنار عبادات و قرائت‌های زیاد و ادعیه آلوده به غیبت، تهمت و ... باشد، شاید بهره‌ای از عبادات ایجابی خود هم نداشته باشد و بهره او از ماه رمضان اندک باشد. در طبقه‌بندی اعمال عبادی باید برای هر فرد نسخه جدا با توجه به روحیات و خصوصیات و علائق بپیچیم؛ زیرا هر کسی می‌تواند در طبقه‌بندی اعمال زمینه‌ای برای بهره‌مندی داشته باشد؛ کسی با خواندن دعا، فردی با قرائت قرآن و فرد دیگری با سجده طولانی لذت بیشتری می‌برد و اثرپذیری بیشتری دارد.

وی با بیان اینکه شاید کسی ختم قرآن نکند، ولی یک آیه را مورد مطالعه و تدبر قرار دهد و همان آیه موجب تغییر مسیر و تحول صحیح او شود، اظهار کرد: باید همه رفتارهای ایجابی را مزه مزه کنیم و هر چیزی که ما را بیشتر به خدا نزدیک می‌کند، آن را مورد عنایت بیشتری قرار دهیم. کسی که کیفیت‌گراست به کیفیت قرائت قرآن توجه می‌کند و کسی که کمیت‌گرا باشد به قرائت بیشتر.

رئیس مؤسسه فهیم قم بیان کرد: فضیل عیاض با شنیدن یک آیه متنبه شد و دست از دزدی برداشت و از اصحاب خوب و فاضل یکی از ائمه(ع) شد و ما هم شاید بتوانیم با خواندن یک آیه قرآن دچار چنین تحول روحی شویم و فردی ممکن است با قرائت زیاد بتواند فرد بهتری شود، بنابراین لزوماً گرفتار کمیت نباشیم. کثرت‌گرایی بدون محتوا در این ماه لازم نیست؛

ولی اگر کسی حال خوبی داشته باشد می‌تواند مانند اولیاءالله هم زیاد نماز و قرآن بخواند و هم تأثیر لازم را بگیرد. لذا لازم نیست ما هر شبی یک دعای کامل را بخوانیم بلکه خواندن فرازهای از آن با تدبر هم خیلی مؤثر است.

وی با تأکید بر اینکه در رفتارهای عبادی، رفتارهای مؤثر را انتخاب کنیم و نه صرفاً کثرت‌گرا باشیم، اظهار کرد: در روایت بیان شده که وقتی تشنه و گرسنه می‌شوید و گرسنگی و تشنگی به شما فشار می‌آورد، به یاد قیامت بیافتید اگر قرار است ما همه برویم و در قیامت در محضر خدا به اعمالمان پاسخ دهیم. روشن است که باید اهل فکر و تدبر باشیم. بخشی از لحظات زندگی خود را در این ایام با خدا خلوت و تدبر و تفکر کنیم. شاخصه اصلی این ماه نزول قرآن کریم و تعیین مقدرات انسان است و شاید همین وجوه سبب تمایز این ماه با سایر ماه‌هاست.