بررسی شرایط فقهی قصاص

دویست و چهل و نهمین جلسه از سلسله جلسات نظریه پردازی موسسه فرهنگی پژوهشی فهیم با موضوع بررسی فقهی شرایط قصاص و با نظریه پردازی حجت الاسلام والمسلمین عابدینی ونقد آن توسط حجت الاسلام والمسلمین سید صدرا هاشمی، با حضور جمع کثیری از اندیشوران، فضلا، طلاب و دانشجویان شامگاه شنبه 26 دی ماه در محل موسسه برگزار گردید.

حجت الاسلام والمسلمین احمد عابدینی، نظریه پرداز نشست در ابتدا خاطر نشان ساخت: هدف از بحث و گفتگو، یاد گرفتن چیز نو است و این که ما میراث گذشته خود را مورد بازنگری قرار بدهیم و چیزهایی را که از نگاه گذشتگان غافل بوده، مورد عنایت قرار بدهیم.

وی در ادامه در خصوص بحث قصاص افزود: وقتی که به احکام در مورد ارتداد و سب نبی و ... در شیعه و سنی نگاه می کنیم می بینیم که تقریباً احکام در این موارد یک چیز است ولی احکام مربوط به وصیت، طلاق و ... با وجود این که آیات قرآن در این باره زیاد است اختلاف هم فراوان است.

استاد دانشگاه اصفهان گفت: با دقت نظر در این احکام و اختلافات پی بردم این مسئله به خاطر این است که حکومت های بنی امیه و بنی عباس و قضات جور، در کارهای حکومتی دخالت فراوان داشتند و همه چیز را به نفع خودشان تغییر دادند.

حجت الاسلام عابدینی درباره حکم قصاص در اسلام اشاره داشت: اگر کسی قصد قتل کند  تصمیم بگیرد و آلت قتاله هم بردارد و یا آنقدر کسی را بزند که شخص بمیرد. آنگاه اولیای دم می توانند آن شخص را قصاص کنند. در این مورد حق قصاص و حد جاری می کنیم. ولی در غیر این مورد و مواردی که شک داریم اصل برائت جاری می کنیم.

نظریه پرداز این نشست با اشاره به قاعده حق حیات در فقه اسلام افزود: خداوند موجودات را خلق کرده تا زنده بمانند لذا کشتن هر کسی دلیل می خواهد. و در صورت فقدان دلیل و وجود شک، اصل برائت جاری می کنیم و در باب قصاص و حدود، پیوسته اصل برائت و اصل احتیاط با هم جاری می شوند. احتیاط در آن است که وقتی دلیل نداریم بی جهت کسی را نکشیم.

در ادامه حجت الاسلام والمسلمین سید صدرا هاشمی، ناقد این نشست خاطر نشان کرد، این که اتفاق نظر فقهای شیعه و سنی در باب حدود و قصاص ناشی از فشار حکومت و قضات جور بنی عباس، و بنی امیه باشد سخن مستندی نیست. چرا که فقهای اهل سنت در تعریف و تقسیمات قتل با هم اختلاف نظر جدی دارند و ائمه اربع و تابعین هم اتحاد نظر ندارند.

ناقد این نشست با رد سخنان نظریه پرداز بحث درباره این که از ائمه روایاتی در باب قصاص وتعزیرات و حدود نداریم گفت: با بررسی که بنده در روایات شیعه انجام داده ام در باب قصاص قضا و شهادت، 3805 روایت یافته ام که 405 روایت آن مربوط به قصاص است. لذا این سخن که فقهای شعه تابع سلاطین و قضات جور بوده اند صحیح نمی باشد.