در پرتو نیایش رمضان؛ خداوند ستارالعیوب

 

 آیت‌الله محمد عندلیب همدانی، استاد حوزه علمیه، ۲۹ فروردین‌ماه در نشست «در پرتو نیایش رمضان؛ خداوند ستارالعیوب» که در مؤسسه فهیم برگزار شد، با بیان اینکه ماه مبارک رمضان ماه نزول قرآن، دعا، نیایش و مناجات است، بیان کرد: با توجه به ادعیه ماه مبارک رمضان، به این نتیجه می‌رسیم که در تعدادی از این ادعیه و به خصوص دعای ابوحمزه ثمالی تأکید فراوانی بر ستاریت خداوند متعال شده است.

وی افزود: ستار یکی از اسماء حسنای الهی است. همه ما معتقدیم که ذات خداوند بزرگ قابل شناخت، توصیف و بیان برای ما نیست. آنچه از او می‌شناسیم و معرفت به او پیدا می‌کنیم، از طریق اسماء حسنای او یعنی ویژگی حکمت، قدرت و علم الهی است. اینها اسم ویژگی‌هایی است که می‌تواند معرفت ما را نسبت به پروردگار بیشتر کند.

 

عندلیب همدانی اظهار کرد: وقتی سخن از عالم، قادر، حی، حکیم، رحیم، رحمان و ستار به میان می‌آوریم، اینها در حقیقت نشانه‌هایی از آن نشانه‌های ذات مقدس الهی است. این لفظ ما فقط یک علامت برای لفظ رحمان یا رحیم است. پس یکی از نام‌های خدا ستارالعیوب بودن است و این ستارالعیوب بودن نشانه‌ای برای شناخت ما نسبت به پروردگار است.

استاد حوزه علمیه تصریح کرد: ستاریت خدا از جلوه‌های رحمت الهی است و شامل رحمت عام و گسترده و رحمت رحیمیه و خاص می‌شود. خداوند چون مهربان است، ستارالعیوب است؛ لذا در همه‌جا غفور قبل از رحیم آمده است. ستارالعیوبی خدا هم به معنای آن است که او عالم غیب و شهادت است و حتی امور پنهانی ما را می‌داند و برخی از گناهان آشکار ما را هم می‌پوشاند، تا چه رسد به گناهان پنهان.

استاد حوزه علمیه با اشاره به آیه شریفه ۱۹ سوره غافر: «يَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَ مَا تُخْفِي الصُّدُورُ»، اظهار کرد: این چنین خدایی که عالم غیب است و گناه آشکار را می‌پوشاند تا آبروی من نرود، گرچه خود من پرده‌دری کرده‌ام، تا چه رسد به آنچه پنهان انجام می‌دهم و تا چه رسد به آنچه در درون من بود و اساساً آن را ابراز نکرده‌ام.

 

رحمت خداوند منشأ ستاریت اوست

وی افزود: خداوند چون عالم غیب و شهادت است و به درون سینه‌ها آگاه است، آنچه در ظاهر، غیب، پندار، رفتار پنهان و آشکار من است، می‌پوشاند و این معنای رحمت است. ما گاهی کار آشکاری را از کسی می‌بینیم و آن را پخش می‌کنیم، در حالی که خداوند ظاهر و باطن ما را دقیق و موبه‌مو می‌داند و می‌پوشاند.

آیت‌الله عندلیب همدانی با بیان اینکه خداوند متعال جمیل است و این ستاریت او هم به معنای پوشاندن زشتی‌ها با بهترین زیبایی است، اظهار کرد: خدا اندکی زیبایی مرا آشکار می‌کند، در عین اینکه بسیاری از بدی‌ها را می‌پوشاند. در دعای ابوحمزه ثمالی می‌خوانیم: «فَمَا نَدْرِي مَا نَشْكُرُ أَ جَمِيلَ مَا تَنْشُرُ أَمْ قَبِيحَ مَا تَسْتُرُ أَمْ عَظِيمَ مَا أَبْلَيْتَ وَ أَوْلَيْتَ أَمْ كَثِيرَ مَا مِنْهُ نَجَّيْتَ وَ عَافَيْتَ». غفار‌الذنوب بودن در کنار ستارالعیوب بودن است. گناهان را پاک می‌کند تا در صفحه وجودی من گناهی نباشد که در دنیا و آخرت آن را آشکار کند. او ستار است؛ زیرا توبه را می‌پذیرد. پیش از اینکه من برگردم، او به من برگشته؛ یعنی تواب است.

استاد حوزه علمیه با بیان اینکه خدا به تعبیر وارد شده در دعای جوشن کبیر، «اطهر الطاهرین» است؛ لذا همه را پاک می‌خواهد، اظهار کرد: نه اینکه بر بدی‌ها سرپوش می‌گذارد، بلکه اصلاً آنها را پاک می‌کند؛ زیرا ستارالعیوب درون و برون، خلائق خود را پاک می‌خواهد. ما در خلوت گناه کردیم، ولی او که دیده است.

 

وی با اشاره به فرازهایی از دعای افتتاح، افزود: در فقره‌ای از این دعا آمده است: «اللّٰهُمَّ إِنَّ عَفْوَكَ عَنْ ذَنْبِى، وَتَجاوُزَكَ عَنْ خَطِيئَتِى، وَصَفْحَكَ عَنْ ظُلْمِى، وَسَِتْرَكَ عَلَىٰ قَبِيحِ عَمَلِى، وَحِلْمَكَ ...». این چند جمله یکدیگر را معنا می‌کنند. عفو، گذشت، صفح، ستر و حلم در این فقره آمده است. مخصوصاً به واژه حلم باید بیشتر توجه کنیم. یک پدر هر چقدر هم که مهربان باشد، یک یا چندبار خطا را نادیده می‌گیرد و پخش نمی‌کند، ولی حلم خدا بسیار زیادتر و سِتر او نشانه حلم است.

آیت‌الله عندلیب همدانی تصریح کرد: در دعای ابوحمزه آمده: «وَاغْفِرْ لي ما خَفِي عَلَي الاْدَمِيينَ مِنْ عَمَلي وَاَدِمْ لي ما بِهِ ...»؛ یعنی خدایا برای من بپوشان گناهانی را که مردم ندانسته‌اند، ولی تو می‌دانی. این ستاریت را برای من ادامه بده؛ یعنی اگرچه من لایق نیستم ولی تو کریم و رحیم هستی؛ لذا تو ستاریت را در حق من ادامه بده.

 

وی افزود: در جای دیگری از یکی از ادعیه دیگر از خدا می‌خواهیم که همه مشمول ستاریت تو قرار بگیرند. این یعنی فقط به فکر خویشتن نیستم و ستاریت را برای همه می‌خواهم و اینکه من هم در حد خود رازهای مردم را بازگو و افشا نکنم.
آیت‌الله عندلیب همدانی بیان کرد: او که همه‌چیز را می‌داند، رازداری می‌کند، ولی ما با اطلاعات جزئی از این‌طرف و آن‌طرف، آبروی مردم را می‌بریم و رازهایشان را برملا می‌کنیم. در حالی که، درس ماه رمضان این است که، باید بنا را بر این بگذاریم که خوبی‌های دیگران را فراموش نکنیم و آن را بیان کنیم، نه اینکه فقط بدی‌های دیگران را ببینیم و برملا کنیم. دعا فقط دعا نیست، بلکه درس اخلاق است و این اخلاقیات را به ما آموزش می‌دهد.