"محمد کاظم شاکر"

نقد وبررسی دیدگاه خاورشناسان درباره مصادر قرآن

أعوذبالله من الشیطان الرجیم، بسم الله الرحمن الرحیم، الحمدلله ربّ­ العالمین و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین. بحث امشب که برای ما انتخاب شده است، بحث نقد و بررسی دیدگاه­های خاورشناسان درباره مصادر و منابع قرآن کریم است. قبل از اینکه به بحث مصادر بپردازم و نمونه­ای از کاری که خاورشناسان درباره آن اظهار کردند که قرآن از منابع کتاب مقدس برداشت کرده و دچار حتی اشتباه تاریخی هم شده، این مقدمه­ای لازم است برای دوستانی که احیاناً با بحث خاورشناسی قرآن خیلی آشنائی ندارند من عرض بکنم و بعد وارد اصل بحث مصادر قرآن و برخی از اتهاماتی که در این ارتباط به پیامبر و قرآن وارد شده یا به هر حال چالشی که آن­ها قرآن را با آن دچار کردند. خاورشناسی و قرآن به طور کلی دارای سه دوره است و خود خاورشناسی یعنی پژوهش­هائی که غربیان درباره شرق انجام دادند، درباره جهان شرق دادند اعم از پژوهش­هائی که درباره ادبیات شرق، فرهنگ شرق، آداب و رسوم شرق و ادیان شرق انجام دادند به مجموعه این پژوهش­هائی که غربیان درباره مسائل مربوط به جهان شرق انجام دادند خاورشناسی گفته می­شود. اما در خصوص فعالیت­ها و پژوهش­های خاورشناسانه در ارتباط با قرآن ما سه مرحله را می­توانیم نام ببریم و در بررسی­هائی که انجام می­دهیم نبایستی غافل از اختلافاتی که در هر یک از این سه مرحله هست با یکدیگر دارند نبایستی از آن غافل باشیم.