تطبیق روایات بر حوادث نوپدید(2)

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدکاظم طباطبایی، عضو هیئت علمی مؤسسه دارالحدیث، شامگاه جمعه، ۱۲ اردیبهشت‌ماه، در دومین جلسه «تطبیقات حوادث نوپدید بر روایات» در مؤسسه فهیم گفت: از قرن اول که کیسانیه روایات مرتبط با امام زمان را در مورد ابن حنفیه به کار بردند تاکنون عمدتاً افراد پاکی بوده‌اند که قصد امیدبخشی به جامعه را داشته‌اند.

 

وی با بیان اینکه اگر کسی از نقل مطلبی، نفعی می‌برد نباید از او بپذیریم ولی اگر صرفاً فرد دنبال امیدبخشی است مشکلی ندارد، تصریح کرد: البته امتیاز این تطبیقات از جهت واقع‌نمایی و اِخبار از واقعیت صفر است؛ امیدبخشی دارد، ولی واقع‌نمایی ندارد و از نظر علمی قابل پذیرش نیست.

 

تطبیق روایات بر حوادث نوپدید

طباطبایی با بیان اینکه تطبیق روایات بر حوادث نوپدید عمدتاً بیان آرزوی افراد است، گفت: کسانی مانند سیدبن طاووس، مجلسی و خزعلی حوادث زمان خود را به روایات تطبیق می‌دهند که کارشان بیان آرزوست نه اخبار از واقعیت؛ لذا برداشت افرادی که مبتنی بر روش استخراج علمی نیست، حتی ظن‌آور هم نیست و از دایره اعتبار خارج است.

 

استاد و محقق حوزه علمیه با تأکید بر اینکه مرتبه بیان آرزو حتی از وهم هم پایین‌تر است، اظهار کرد: در اینجا وثاقت فردی که این آرزو را بیان می‌کند ملاک نیست؛ مثلاً کسی آرزو و دعا می‌کند که انقلاب به ظهور متصل شود که دعای خیلی خوبی است، ولی بیان این آرزو به معنای واقعیت نیست و اساساً آرزو، مصداق صدق و کذب قرار نمی‌گیرد تا بخواهیم فرد بیان‌کننده را کذاب بدانیم.

 

طباطبایی اضافه کرد: بنابراین برای این نوع امور حتی نمی‌توان آیه «وَمَا يَتَّبِعُ أَكْثَرُهُمْ إِلَّا ظَنًّا إِنَّ الظَّنَّ لَا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئًا ...» را هم به کار برد بلکه باید بلکه طبق آیه ۱۲۳ سوره نساء «لَيْسَ بِأَمَانِيِّكُمْ وَلَا أَمَانِيِّ أَهْلِ الْكِتَابِ ...» را باید به کار برد.

 

وی با بیان اینکه آرزوها دو دسته است؛ یکی آرزوهایی که می‌توانیم برای تحقق آن گام برداریم مانند طلبه‌ای که آرزو دارد مرجع تقلید شود، اظهار کرد: دومین آرزوها هم آن‌هایی است که تحقق آن، اصلاً ربطی به خواسته ما ندارند؛ مثلاً دولت ممکن است بگوید آرزو داریم کشور ما صنعتی شود، ولی این کار مستلزم برنامه‌ریزی است. در عید نوروز هر سال مردم هزاران آرزو می‌کنند که گشایشی در کار کشور و مردم ایجاد شود.

 

طباطبایی با بیان اینکه از نظر علمی، تطبیقات هیچ ارزشی ندارد، افزود: البته همیشه نباید صرفا نگاه علمی به این مقوله داشته باشیم؛ زیرا از حیث امیدبخشی می‌تواند امید افراد را به زندگی بیشتر کند؛ مثلاً هر کسی دچار سختی شود و به «پایان شب سیه سپید است» معتقد باشد امید در او ایجاد خواهد شد.

 

مسئولیت افراد مرجع در جامعه

وی با اشاره به اینکه بیان آرزوها اگر به معنای گره خوردن زندگی افراد با آن باشد چون دچار سرخوردگی می‌شوند نادرست است اظهار کرد: بنابراین کسانی که مرجعیت علمی، معرفتی و آرامش‌بخشی دارد، صلاح نیست که چنین کاری انجام دهند.

 

استاد حوزه اضافه کرد: در مورد امام خمینی(ره) بیان شده، هر کسی که می خواست بگوید این انقلاب به انقلاب امام مهدی(عج) متصل می‌شود نقد می‌کردند با اینکه امام(ره) خیلی امید به این مسئله داشتند؛ چون امام(ره) هر سخنی که می‌گفت خیلی‌ها آن را به چشم یک فرد مقدسی که از پشت پرده خبر دارد، نگاه می‌کردند؛ لذا وارد این حیطه نمی‌شدند که تطبیقی صورت بدهند.

 

وی با تأکید مجدد بر اجتناب از این تطبیقات ولو با نگاه امیدبخشی، اظهار کرد: بنابراین ما با وجود بزرگواریِ سیدبن طاووس، پیش‌بینی او را نقد می‌کنیم و نادرست می‌دانیم؛ پیامد تطبیقات ممکن است آرامش‌بخشی نسبی داشته باشد، ولی در آینده به باورها لطمه می‌زند و مردم یا به روایت و یا به فرد تطبیق‌گر بدبین خواهند شد.

 

عضو هیئت علمی دانشگاه قرآن و حدیث با اشاره به سوءبرداشت یک سخنران در نماز جمعه از یک روایت اظهار کرد: کلینی روایتی در مورد رَفَعَ العَلَم نقل کرده است، آن وقت فردی در سخنرانی نماز جمعه، رفع العلم را به معنای اهتزاز پرچم گرفت و آن را به انقلاب مرتبط دانست و گفت که ظهور نزدیک است در حالی که علامه مجلسی رفع عَلَم را به دوره امام زمان(عج) نسبت داده است؛ برخی دیگر رفع عِلم(دانش) گرفته‌اند و مراد را انتشار علم به دنیا خوانده‌اند و چون الان فضای مجازی توسعه یافته آن را حمل بر ظهور کرده‌اند که باز بیان آرزوست.

 

دروغ ۹۹

طباطبایی تصریح کرد: همچنین شعری که در مورد کرونا به امام علی(ع) منسوب کرده‌اند از جعلیات سال ۹۹ است و برخی رسانه‌ها آن را دروغ اول آوریل نامیدند که منشأ آن در مصر و بعد لبنان، عراق و ایران بود؛ حتی مجلات مصری مطرح کردند و سند جعلی برای آن آوردند.

 

 

وی اضافه کرد: از ساده‌انگاری افراد تعجب می‌کنم، زیرا برخی طلاب فاضل و استادان دانشگاه در این رابطه دچار شک شده بودند، متن این شعر هم آن قدر سست و غیر ادبی است که شایسته نیست به فردی مانند امام علی(ع) نسبت دهیم. اساساً چرا جامعه باید این قدر سواد رسانه‌ای پایینی داشته باشد که چنین مطالبی را پخش کند.

 

طباطبایی بیان کرد: تطبیقاتی مانند سی‌دی ظهور نزدیک است را عمدتاً افراد صاف و بی‌غل و غش درست کرده بودند و قصد امیدبخشی داشتند؛ ولی چنین تطبیق درست نیست، زیرا مثلاً سقوط عباسیان یکی از علائم ظهور است که تحقق یافته و ۷۰۰ سال از آن می‌گذرد و هنوز از ظهور خبری نیست؛ بنابراین در این موارد اگر توقیت باشد، باید تکذیب شود، ولی اگر توقیت نباشد، مصداق صدق و کذب نیست.

 

وی در مورد تطبیقات و نقش آن در تاخیر ظهور افزود: متونی که می‌گوید شما افشاگری داشته‌اید، ناظر به اصل گشایش برای افراد و شیعیان است و ربطی به ظهور ندارد؛ لذا بحث اینکه تطبیقات باعث تأخیر ظهور شده و یا می‌شود با متون اصلی در مورد امام زمان(عج) و ظهور سازگار نیست.