حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا پروازی
نظریه پرداز: استاد محمد سروش محلاتی
دویست و هفتادمین جلسه از سلسله جلسات نظریه پردازی موسسه پژوهشی فرهنگی فهیم شامگاه شنبه 26 فروردین با حضور جمعی از اندیشه وران، فضلا و طلاب و دانشجویان و با نظریه پردازی حجت الاسلام والمسلمین سید جواد ورعی پیرامون عدالت حاکم و حکومت عادلانه برگزار شد.
ـ مجری: بسم الله الرحمن الرحیم، در ادامهی برگزاری جلسات علمی مؤسسه فرهنگی فهیم، در این جلسه از جناب آقای سید جواد ورعی و جناب آقای مصطفی اسکندری دعوت کردیم. موضوع بحث «رابطهی جرم و گناه در حکومت اسلامی» است. استاد ورعی در این زمینه مقالهای نوشته و به این مطلب پرداختهاند. استاد اسکندری هم به نقد مباحث حجت الاسلام و المسلمین ورعی میپردازند و انشاءالله بحث علمی مناسبی خواهیم داشت. در ابتدا از آقای ورعی دعوت میکنیم تا به طرح مباحث بپردازند و خلاصهای از مطالب مقاله خود بیان بفرمایند.
مقدمه (مقایسه فقه حکومت و فقه حکومتی) عنوان بحث بنده «روش شناسی فقه حکومت در دورۀ معاصر شیعه» است. برای اینکه بحث سامان پیدا کند، یک مقدمه کوتاه عرض کرده، سپس بحث اصلی خود را شروع میکنم.
مقدمه: ضمن تبریک ایام مبارک ولادت پیامبر گرامی اسلام و سلاله پاکش رئیس مذهب تشیّع، حضرت امام جعفر صادق(ع). گرچه امروزه مقداری در ارتباط با حکومت علوی، شبیه سازیهایی میشود ولی بحث بنده تحت تأثیرات این گونه شبیه سازی ها نیست و سابقهاش مربوط به مقالهای است که- ده سال پیش به همین عنوان در سالی که به نام حضرت علی نام گذاری گردید- مطرح شد و ربطی به فضاسازی های فعلی ندارد.
بحث امروز که به عنوان نظریه پردازی انتخاب شد یکی از بحثهای جدی است که در هنگام انتخاب از جهت نظری مورد توجه قرار میگیرد که به خاطر دیدگاههای متفاوتی است که پیرامون رأی مردم در حکومت اسلامی قرار دارد.
گفته شد حقوق مختلفی را میتوان در نظر گرفت که در نظام اسلامی از دیدگاه قرآن و اهل بیت(ع) به عنوان حق مردم میتواند مطرح شود که یکی انتخاب حاکم بود و دیگری مشارکت در تصمیم سازیهای حکومتی بود. بعد از این دو حقوق دیگری هم هست که مورد بحث و نقد قرار گرفته اند و در متون اسلامی، به عنوان یکی از آموزههای دینی در عرصه حقوق مردم میتواند مطرح شود.
یکی از مسائلی که در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته و سؤالات مختلفی درباره آن مطرح میشود حکم مرتد است. سوال این است که آیا حکم ارتداد با اصول و موازینی که اسلام مطرح کرده است سازگار است یا خیر؟ برخی از این پرسشها جنبه برون دینی دارند از جمله ناسازگاری حکم مرتد با حقوق بشر و برخی درون دینی هستند مثل ناسازگاری حکم مرتد با آیه لا اکراه فی الدین. طرح این پرسشها و سؤالات باعث بوجود آمدن نظریات متفاوتی از سوی اندیشمندان مسلمان شده است. در این باره این جانب هم نظریهای دادهام که به صورت مکتوب منتشر شده است که در این جلسه آن هم در حد ارئه گزارش به آن میپردازم