امام حسین(ع) و مسئله وظیفه و عمل (جلسه اول)

حجت‌الاسلام والمسلمین ناصر نقویان، ۲۱ مردادماه در نشست علمی «امام حسین(ع) و مسئله وظیفه و عمل» که به مناسبت ایام محرم، از سوی مؤسسه فهیم قم برگزار شد، با بیان اینکه مهمترین کار یک انسان متدین ولو مسیحی و یهودی وظیفه و عمل است، گفت: امام حسین(ع) وقتی تحت فشار حکومت قرار گرفت تا بیعت کند اولین مسئله ایشان، تشخیص وظیفه بود که آیا باید بیعت کنند یا خیر؟ و اینکه تکلیف ایشان در چنین شرایطی چیست؟

وی افزود: بگذارید مثالی بزنم، در سخنان امام خمینی(ره) این بود که ما از صدام نخواهیم گذشت و با او صلح نمی‌کنیم، راه قدس از کربلا می‌گذرد، ولی چه شد که جام زهر را سر کشیدند و قطعنامه را پذیرفتند، چون ایشان اهل تکلیف و وظیفه بود و وظیفه را در آن مقطع چیز دیگری تشخیص دادند و قطعنامه را پذیرفتند. بنی صدر در همان ایام مصاحبه کرد و گفته بود امام مرد وظیفه است و وقتی چیزی را درست تشخیص بدهد از ملامت کسی نمی‌ترسد و نمی‌هراسد.

استاد دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه تشخیص وظیفه کار دشواری است تا جایی که برخی به استخاره و تفال به حافظ و ... متوسل می‌شوند، تصریح کرد: ما در دو سطح به وظیفه عمل می‌کنیم، اول سطح پایین و عام که کاملا مشخص است و بر سر دو راهی قرار نمی‌گیریم، اینکه ما نباید دروغ بگوییم، نباید مال دیگران را بخوریم و به دیگران خیانت کنیم و توریه نکنیم مگر در زمان خطر جانی؛ برخی مالی را می‌خواهند بفروشند با توریه، خودشان و دیگران را فریب می‌دهند و فکر می‌کنند توریه کار آنها را مشروعیت می‌بخشد در حالی که دروغ است یا برخی احترام والدین را حفظ نمی‌کنند ولی به کلاس عرفان می‌روند.

وی افزود: بسیاری از بانوان گلایه می‌کنند که شوهر من برای فرار از وظایف پدری و همسری به هیئت و عزاداری می‌رود، روضه، مستحب و وظیفه همسری در خانه واجب است. ممکن است ما در انجام این وظایف که هیچ مشورتی هم نیاز ندارد و دو راهی هم نیست نلغزیم، ولی در سطح دوم به راه‌های باریک و تشخیص‌های سخت می‌رسیم که دو راهی است.

فرمول قرآن برای رهایی از دوراهی‌های زندگی
نقویان بیان کرد: سختی تشخیص درست به قدری است که فرزند امام علی(ع) هم می‌لغزد؛ محمدبن حنفیه که فرزند علی(ع) است به امام حسین(ع) گفت که این مسیر را نرو، راه دشواری است و این حرفها را به خیال خود مشفقانه هم گفت. در این امور، سخن از ربا نخوردن و نگاه به نوامیس و ... نیست، سخن از دو راهی‌های سخت است. البته برای تشخیص وظیفه در این سطح، قرآن کریم فرمولی طلایی در اختیار ما قرار داده است که در آیه ۶۹ عنکبوت مطرح شده است: «وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ.»

وی با بیان اینکه جهاد فقط جنگ نیست، ادامه داد: افراد مجاهد کسانی هستند که کارشان رنگ و بوی هواس و هوس ندارد و هر کاری می‌کنند برای رضایت خداوند است؛ دروغ نمی‌گویند و دیگران را فریب نمی‌دهند و بیت‌المال را حفظ می‌کنند؛ خدا فرموده است اگر در مرحله اول، وظایفت را درست انجام دادی در این مرحله من قدرت تشخیص به تو می‌دهم؛ یعنی اگر می‌خواهی رای بیاوری، لابی نکنی و دنبال پست نباشی و اگر می‌دانی فردی از تو برای این کار بهتر است او را معرفی کنی، در اینجا من تو را هدایت خواهم کرد. بنابراین شرط تشخیص در سطح دوم، درست کردن قسمت اول است. 

نقویان تصریح کرد: فردی  نزد یکی از علمای بزرگ رفت و نظر او را در مورد نمایندگی مجلس پرسید و آن عالم جواب داد که اگر آدم خوبی هستی، دزد نیستی و در این کار تخصص و تجربه داری و می‌توانی خدمت کنی، کاندیدا نشو. این فرد تعجب کرد و گفت پس چه کسی نامزد شود و آن مرد خدا جواب داد؛ اولین خرابی تو این است که خودت رفتی کاندیدا شدی یعنی خیلی خودت را قبول داری.

وی افزود: امام علی(ع) هم نصب الهی و هم توصیه نبوی برای خدمت داشت ولی وقتی با آن شرایط روبرو شد، سراغ قدرت نرفت زیرا او خوب می‌دانست قدرت فارغ از محور توحید چه فسادهایی دارد. یوسف(ع) موفق شد که به زلیخا جواب رد بدهد زیرا اول خودش را ساخته بود؛ او می‌دانست که هر دری دو قفل دارد که اگر یکی  از آنها در دست زلیخاست دیگری در دست خداوند است. امروز هم ممکن است کسانی با فریب مردم منصبی را اشغال کنند و سر مردم کلاه بگذارند ولی بالاخره دستشان رو خواهد شد.