حجتالاسلام والمسلمین ناصر نقویان، ۲۱ مردادماه در نشست علمی «امام حسین(ع) و مسئله وظیفه و عمل» که به مناسبت ایام محرم، از سوی مؤسسه فهیم قم برگزار شد، با بیان اینکه مهمترین کار یک انسان متدین ولو مسیحی و یهودی وظیفه و عمل است، گفت: امام حسین(ع) وقتی تحت فشار حکومت قرار گرفت تا بیعت کند اولین مسئله ایشان، تشخیص وظیفه بود که آیا باید بیعت کنند یا خیر؟ و اینکه تکلیف ایشان در چنین شرایطی چیست؟
ستاد محمد اسفندیاری، در روز 29 شهریورماه در سلسله سخنرانیهای محرم و صفر مؤسسه فهیم، فرمودند: عاشورا، ابعاد گوناگونی دارد و اگر آن را به منشوری تشبیه کنیم، چند ضلع دارد که دو بعد آن خیلی برجسته است؛ یعنی بعد حماسی و بعد تراژیک.
استاد محمد اسفندیاری
استاد دکتر محسن الویری
آموزه های زیارت عاشورا استاد محمد عندلیب همدانی
سخنرانی و عزاداری محرم و صفر در لایو اینستگرام موسسه پژوهشی فرهنگی فهیم
یکی از مشکلات اساسی جوامع بشری نداشتن الگو و سرمشق برای زندگی است. بیتردید این نیاز، نیازی واقعی است که همه انسانها به یک اسوه و سرمشق نیاز دارند. قرآن هم در راستای اجابت و پاسخگویی به همین نیاز بیان میکند: «لَقَدْ كانَ لَكُمْ في رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَة»؛[1] نیاز به اسوه دارید و پیامبر9 بهترین اسوه، سرمشق و الگو است. این معرفی در راستای نیاز طبیعی همه انسانهاست، اگر این نیاز برآورده نشود یا اگر آدرس اشتباهی برای الگوگیری و سرمشق شدن به انسانها داده شود، طبیعتاً سمت و سوی زندگی مطلوب، معقول و مقبولی نخواهد داشت.
مقدمه معلول نیازمند علت است موضوع بحث ما «زمینههای اجتماعی قیام امام حسین» است؛ موضوعی در خور توجه و دقت که امام حسین به چه دلیل یا دلایلی قیام کرد. این مسئله در جای خود مطرح است، به عنوان یک اصل مسلّم که هر پدیدهای پدیدآورندهای دارد. پدیده بدون پدیدآورنده نمیشود. بههرحال، هر حادثهای که روی میدهد، علتی دارد. گاهی علتِ ظاهر و روشنی است و گاهی علتِ پهنانی است. حتی چیزهایی که ما تصور میکنیم امور خارقالعادهای هستند، مثل معجزات انبیا، عصای حضرت موسی که به اژدها تبدیل شد: «فَأَلْقاها فَإِذا هِيَ حَيَّةٌ تَسْعى». سبب آن را نمیدانیم، وگرنه سبب دارد. سبب از نظر ما مخفی است؛ زیرا بیسبب نمیشود
عرض خیر مقدم خدمت شما دوستان و همراهان همیشگی و عرض خیر مقدم و تشکر از مشارکت استادان محترم -استاد اسفندیاری و استاد سبحانی- در این نشست و هماندیشی فکری مؤسسه فهیم. در آغاز امسال این موسسه نشست اول نظریهپردازی خویش را که با ماه محرم و صفر آغاز شده است، درباره موضوعی که مطلع هستید و برایش گرد هم آمدیم، آغاز کرده است. درباره نهضت اباعبدالله الحسین دو محور، رکن تشکیلدهنده قیام آن حضرت است که فراوان درباره آن سخن گفته شد و میگویند و کتاب نوشته شد و مینویسند: رکن نخست صحبت کردن و بحث کردن درباره چگونگی قیام و چگونگی ماوقع آن است و رکن دوم سخن گفتن و بحث کردن و اندیشیدن درباره چرایی قیام سیدالشهدا است که استادان محترم در این نشست به مسئله چرایی یا همان هدف نهضت اباعبدالله الحسین میپردازند.
موسسه پژوهشی فرهنگی فهیم قم شب گذشته، ۱۴ مهرماه شاهد برپایی مناظرهای داغ در مورد هدفشناسی نهضت حسینی(ع) بود؛ مناظرهای که بیش از دو ساعت به طول انجامید و با شرکت استاد محمد اسفندیاری و استاد محمد تقی سبحانی و دبیری حجه الاسلام کاظم تقوی برگزار گردید . سبحانی از اهداف سهگانه امام حسین(ع) یعنی حکومت ، شهادت و اجرای برنامه الهی سخن گفت و ناقد نیز جلوگیری از جنگ را یکی از اهداف مهم امام(ع) برشمرد . این جلسه 293 جلسه علمی موسسه فهیم بود. حجتالاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی، استاد حوزه علمیه و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در این مناظره علمی با بیان اینکه پنج نظریه در مورد چرایی و هدف قیام امام حسین(ع) وجود دارد گفت: برخی قیام امام(ع) را بر پایه امر به معروف و نهی از منکر میدانند، برخی میگویند امام وظیفه شخصی خود را انجام داده، پارهای میگویند امام برای حکومت و گرفتن خلافت قیام کردند، برخی شهادت را عامل میدانند و برخی نیز معتقدند که برنامهای الهی میان خدا و امام است و هیچ الگوپذیری در این واقعه وجود ندارد
بازاندیشی اهداف قیام حسینی - نظریه پرداز: استاد احمد عابدینی
اساتید حسین عرب و دکتر صفری
استاد حسین عرب و دکتر نعمت الله صفری
نظریه پرداز: استاد سید محمد علی ایازی - زمان: شنبه 8 آبان 95
به گزارش روابط عمومی موسسه فهیم، یکصد و نود و ششمین جلسه نظریه پردازی موسسه فهیم شب گذشته ـ شنبه 23 آذرماه ـ با موضوع "بررسی تحلیلی سیر مقتل نگاری عاشورا (2)" با سخنرانی «آیت الله محمد هادی یوسفی غروی» و با حضور اساتید، طلاب و پژوهشگران در محل موسسه فهیم قم برگزار شد.
حجتالاسلام والمسلمین محمد صحتی سردرودی: ابن تیمیه (متولد 661- متوفای 728 ق) فقیه و متکلّمی شیعه ستیز، و اینک شیخ الاسلامِ "سلفی"ها و "طالبانی"هاست که در حوزه عاشورا پژوهی دست کم به سه تحریف بزرگ دست زده است.
معمولا انسان وقتی اقدام به کار می کند ،هدفی از انجام آن کار دارد که آن هدف را اصطلاحا علت غائی می گویند .علت غائی در ذهن مقدم از علل دیگر و در خارج موخر حاصل می شود. و تمامی این علل سه گانه مقدمه آن علت غائی است؛ علت مادی و سوری و فاعلی، اینها برای رسیدن به آن علت غائی است.
بسم الله الرحمن الرحیم و الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی محمد و آله الطیبین الطاهرین. بحث ما درباره ی یکی از زیارت هایی است که در کتب زیارات و ادعیه برای روز عاشورا نقل شده و به زیارت علقمه مشهور شده است. در جلسه ی گذشته در مورد اهمیت و جایگاه این زیارت، منابع و کتاب هایی که در مورد آن نوشته اند و در مورد متن و سند این زیارت مطالبی را بیان کردم و از آنجا که ممکن است برخی از دوستان در جلسه ی گذشته تشریف نداشته اند و بخواهند وارد بحث بشوند، اجمالاً و بصورت فهرست وار به بخشی از بحث های گذشته اشاره میکنم و در ادامه به قسمت هایی که برای این جلسه باقی مانده است، میپردازم. دربارهی اهمیت این زیارت باید عرض کنم که چرا ما بحث و بررسی این زیارت را انتخاب کردیم
بسم الله الرحمن الرحیم. همگی شما دوستان اهل نظر، علم، فضل، خطابه و آشنا به تاریخ و به ویژه آشنا به اهداف قیام امام حسین(ع) هستید و بارها برای خوانندگان و مخاطبین خود، در اینباره سخن گفتهاید. سالهاست که میگوییم و میشنویم که امام حسین(ع) با چه هدف و انگیزهای قیام کردند، بعبارت دیگر عوامل قیام حضرت چیست؟ خب این بحث خیلی مهمی است، نقشآفرینی نوع نگاهی که ما به قیام امام حسین(ع) داریم، بسته به این است که به این سؤال چگونه پاسخ بدهیم. ولی بنظر میرسد، حداقل در عرض آن و به یک معنا، با همین اهمیتی که پرداختن به قیام امام حسین دارد، ما به یک سؤال دیگر هم باید پاسخ دهیم. من اگر امشب بتوانم یک مقدار در اصل ضرورت پرداختن به این سؤال، که هر کدام از منظر تاریخی و اجتماعی قواعد خاص خود را دارند و شواهد خاص خود را میطلبند، مطالبی بیان کنم، بصورت نسبی در آنچه مدنظر دارم، موفق خواهم بود
در باره قیام سید الشهداء زمینه ها، علل، عوامل و فلسفه آن، نظرات زیادی ارائه شده است. این دیدگاه ها را می توان این گونه صورتبندی کرد که قیام امام حسین (ع) یک ماموریت اختصاصی رازآلود بوده که راز آن بر کسی مکشوف نیست تا دیدگاهی که معتقد می باشد هدف امام، تشکیل حکومت بر اساس عدل الهی و برنامه سیاسی صرف بوده است. اینها در قلمرو تفکر شیعی است و الا اهل سنت نیز تحلیلها و نظریاتی پیرامون نهضت سید الشهداء دارند.
در باب هدف قیام امام حسین 7 نظریه مطرح شد و منظور از اهداف، اهداف درجه دوم بود که میتوان از آن به تاکتیکهای امام اشاره داشت. از میان این 7 نظریه، مهمترین آنها، نظریه شهادت سیاسی و نظریه تشکیل حکومت میباشد. نظریه شهادت سیاسی معتقد است امام خواست برای نفی مشروعیت از امویان و خلافت امویان به سوی شهادت برود. از نظریه شهادت و حکومت کدامیک را برگزینیم؟ اگر نظریه حکومت را بپذیریم نظریات شهادت سیاسی و فدیهای و ... ردّ میشود. نه موضوع میتوان در باب این دو نظریه تصور کرد.
استاد محمد اسفندیاری: دربارة امام حسین کتابهای متعدد فارسی و عربی نوشته شده و عاشورا نگاری در طی قرون متمادی جریان داشته که یکی از این مباحث هدف از قیام امام بوده است. مسلّم است که احیای دین، اقامه عدل، ابطال باطل و... از اهداف امام بوده است چرا، که همه میدانند اینها اهداف درجه اول است و اختلافی نیست ولی آنچه محل اختلاف است اهداف درجه دوم امام است. مثلاً این که امام در حرکت از مدینه به مکه و از مکه به کوفه چه برنامه و هدفی داشته است و یا تاکتیک امام در این مسافرت چه بود؟ چگونه میخواست از بیعت امتناع کند؟ آیا با شهادت سیاسی، شهادت عرفانی و...؟ امام چگونه میخواست امر به معرف و نهی از منکر کند؟