موسسه فهیم

خلاصه ها

تأملی در مشروعیت امربه‌معروف و نهی ازمنکر فراگفتاری

در این جسه پیرامون مرحه سوم از امر به معروف نهی از منکر بحث می شود. فقها فرموده‌اند امر به معروف و نهی از منکر دارای سه مرحله: قلبی، لسانی و یدی- مرحله ای که آمر یا ناهی به اقدام عملی دست می زند- است، موضوع مورد بحث، این مرحله است که چند نکته را ابتدا به عنوان مقدمه عرض می‌کنم. مقدمه

مطالعه

هدف و وسیله از دیدگاه امام علی(ع)

محتوای بحث کامل است و فقط احتیاج به کامل کردن ارجاعات دارد رضائی ماه مبارک رجب و اعیاد آن را تبریک عرض می‌کنم و از خداوند متعال بهره‌وری بیشتری از این ایام را مسئلت دارم. به مناسبت تولد حضرت علی‌(ع) یک بحث تحلیلی درباره دیدگاه حضرت پیرامون هدف وسیله را توجیه می‌کند ارائه می‌دهیم. اهمیت این بحث در این است که مورد نیاز جامعه فعلی ما می‌باشد. قبل از ورود به این بحث، ذکر مقدمه‌ای لازم و ضروری است

مطالعه

نوآوری‌های فقه سیاسی شیعه در دوران معاصر

تأملی در مشروعیت امربه‌معروف و نهی ازمنکر فراگفتاری تحولات تاریخ فقه سیاسی از زمان مشروطه تا کنون مسیری طی شده که عبارت است از دولت مبتنی بر قانون اساسی که نسبتی با قانون و شریعت داشته است. تحولات دو گونه است: سیاسی اجتماعی و دیگری تاریخ فقه که تاریخ فقه مورد بحث مي باشد. سؤال این است که اساساً در ایران چه اتفاقی در فقه شیعه رخ داده و آیا متفکران مسلمان توانسته‌اند نسبتی بین فقه و دولت مدرن برقرار کنند؟

مطالعه

مشروعیت و مقبولیت حکومت امام علی‌‌(ع)

فلسفه سیاسی دارای موضوعات و مباحث متفاوتی است که از جمله بحث از روابط دین و سیاست را عهده دار می‌باشد. در این که برخی از دین‌ها نسبت به سیاست و حکومت ساکت هستند و در آن دخالتی نمی‌کنند شکی نیست. معروف است که حضرت مسیح در پاسخ به سؤالی که از ارتباط ایشان با امپراتوری وقت پرسیده شد فرمودند: کار قیصر را به قیصر واگذار و کار خداوند را به خدا. اما دین یهود اینگونه نیست. در اندیشه یهود، حضرت سلیمان، داوود و... دست به تشکیل حکومت می‌زنند، موسی در اندیشه یهود یک قهرمان ملی است که ملت و قوم مستقلی را تشکیل داده و آنها را به ارض موعود می‌برد.

مطالعه

جایگاه رأی مردم در حکومت اسلامی

بحث امروز که به عنوان نظریه پردازی انتخاب شد یکی از بحث‌های جدی است که در هنگام انتخاب از جهت نظری مورد توجه قرار می‌گیرد که به خاطر دیدگاههای متفاوتی است که پیرامون رأی مردم در حکومت اسلامی قرار دارد.

مطالعه

جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در حکومت اسلامی؛

گفته شد حقوق مختلفی را می‌توان در نظر گرفت که در نظام اسلامی از دیدگاه قرآن و اهل بیت‌(ع) به عنوان حق مردم می‌تواند مطرح شود که یکی انتخاب حاکم بود و دیگری مشارکت در تصمیم سازی‌های حکومتی بود. بعد از این دو حقوق دیگری هم هست که مورد بحث و نقد قرار گرفته اند و در متون اسلامی، به عنوان یکی از آموزه‌های دینی در عرصه حقوق مردم می‌تواند مطرح شود.

مطالعه

بحث مبانی فقهی شبیه سازی

موضوع شبیه سازی از منظر فقهی موضوعی مهم است از آن جهت که هنوز آنچه نسبت به این موضوع ارائه نشه یا توجه به آن انجام نگرفته خیلی بیشتر از آن چیزی است که انجام گرفته است، گر چه در دهة اخیر در یک سطح جدی و جهانی هم به آن توجه شده است ولی با همه این اوصاف چون موضوع مهمی است و در آینده، بیشترمورد بحث و نظر می‌شود و ظرفیت‌های توجه به موضوع یا انجام یک بحث علمی بسیار گسترده دارد، لذا بحث پیرامون آن یک بحث حاشیه‌ای نیست و جزو مسائل اولویت دار می‌باشد. از منظرهای مختلف از جمله منظر فقهی می‌توان این بحث را پی‌ گرفت. از منظر فقهی دنبال این هستیم که فقه، این مساله را به عنوان یک موضوع چگونه می‌بیند و احکام پیرامون آن بر اساس تقسیم بندی معروف‌ـ تکلیفی و وضعی‌ـ در هر دو حوزه قابل طرح است چون هم بحث حلیت و حرمت در آن مطرح است و هم بحث‌هایی نظیر انسان شبیه سازی شده و ارث و... که این مباحث در ناحیه احکام وضعی قابل طرح است.

مطالعه

فقه و محدوده مصلحت

ضوابط مصلحت در فقه موضوع جلسه می‌باشد ولی نیاز به طرح یک مقدمه داریم و آن مقدمه این است که اصولاً رابطه فقه و مصلحت یکی از مباحث خیلی عمیق و پر سابقه در فقه و روایات و حتی آیات می‌باشد. تلاقی فقه و مصلحت از این جهت که از جهتی فقه مربوط به رفتارهای انسان می‌شود و از سوی دیگر هم همه انسانها طالب سعادت و خیر هستند و طبیعتا ارتباط فقه و مصلحت از همین نکته اساسی ریشه می‌گیرد.

مطالعه

دین و حقوق انسان

بحثی که در جلسات گذشته مطرح شد, دین و حقوق انسان بود که مقدمات آن گذشت و اینک یک بحث نسبتاً تفسیری را در این زمینه تحت عنوان دلالت آیه « لا اکراه فی الدین قد تبیّن الرشد من الغی» که دلالت بر آزادی عقیده دارد، مطرح می‌کنیم. در دنیای امروز اولین بحث در حقوق انسانها، بحث آزادی عقیده است گر چه برخی فلاسفه، آزادی فکر و اندیشیدن را در مرتبه قبلی تر مطرح می‌کنند ولی در عرصه حقوق چیزی باید طرح کرد که بشود با اهرم‌های عادی به آن رسید و قانون برایش وضع کرد یا برای نقض آن مجازات تعیین کرد. آزادی اندیشه را می‌توان در عرصه اخلاق و یا فقه طرح کرد مثلاً تفکر در ذات خداوند و... را منع کرد و آن هم در عرصه‌های خاص ولی صرف اینکه کسی در کشوری زندگی کند و ملزم شود که دربارة چیزی فکر کند یا نکند یک مسأله حقوقی نیست و در عرصه حقوق انسان مطرح نمی‌شود. حتی صرف اعتقاد قلبی هم قابل پی‌گیری نیست و به لحاظ حقوقی چون قابل اثبات نیست قابل پی‌گیری هم نمی‌باشد، لذا اصل فکر کردن و اندیشیدن و اعتقاد به اندیشه‌ای که دارد، نمی‌تواند از موضوعاتی باشد که بتوان با آن برخورد حقوقی کرد. پس اولین آزادی، آزادی ابراز عقیده است. این مرحله، کمی مورد اختلاف است که آیا آزادی عقیده دینی داریم یا نه ؟که از موضوعات اختلاف بر انگیز میان اندیشه دینی شیعی و اسلامی و اعلامیه حقوق بشر می‌باشد. آنها می‌گویند ما آزادی عقیده دینی نداریم چون یک مسلمان نمی‌تواند از دین خودش بر گردد و یا هر دینی را برای خودش انتخاب کند. این بحث‌ها گسترده است ولی در این جلسه به این مسأله می‌پردازیم که آیا آیه شریفه لا اکراه فی الدین که در مورد آزادی عقیده آورده شده است چه بحث‌هایی پیرامون آن صورت گرفته است؟

مطالعه

شبیه‌سازی انسانی مسأله قرن ج1

در فوریه 1997 نیوزویک گزارشی از شبیه‌سازی گوسفندی به نام دالی منتشر کردند که یک شوک بزرگ در غرب را در پی داشت به گونه‌ای که رئیس جمهور وقت به شورای اخلاق زیست محیطی نامه‌ای مبنی بر پیامدهای احتمالی این کار و کاربست آن و بر انسان خواستار شد. پاپ‌ژان پل دوم، این کار را محکومت و کاربست آن را بر انسان محکوم کرد، کشورهای غربی، مجمع عمومی سازمان ملل و... شبیه سازی انسان را ممنوع اعلام کردند. البته کشورهای اسلامی به نمایندگی کشورهای اسلامی، مجمع فقه اسلامی و علمای اهل سنت این عمل را محکومت و از مخاطرات آن بر حذر دارند. در میان عالمان شیعه نیز بازتابهای متفاوتی بودیم. علامه فضل الله خواستار دقت بیشتری در صدور حکم شد ولی مرحوم شمس الدین محکوم کرد. ملک فهد در همان سال پیامی به زائران مبنی بر تلاش زائران در منع این کار داد.

مطالعه