روش­های توسعه، متعدد است و امکان اینکه در یک جلسه به همه­ی آنها پرداخته شود، وجود ندارد. لذا در این جلسه به بعضی از روش­ها اشاره می­کنیم که همان توسعه­ی تعداد احکام آیات است. چون ما به نظریه­ی جدیدی رسیدیم، بحث این جلسه را به توسعه­ی آیات الاحکام قرآن اختصاص می­دهیم. در این زمینه دیدگاه­های متعددی نقل شده که انشاء­الله دیدگاه خود را در ضمن دیدگاه­های دیگران بیان خواهم کرد. قبل از اینکه وارد بحث اصلی شویم، لازم است دو مقدمه را خدمت شما عرض کنم. مقدمه­ اول این است که در روایات اهل بیت، جایگاه تشریع در قرآن چگونه است؟

مطالعه

همه می دانیم که بحث استنباط احکام شرعی، یک وظیفه ای است که نه در عصر غیبت، که از عصر حضور ائمه علیهم السلام مورد توجه و اذن و ترخیص ائمه هدی سلام الله علیهم اجمعین بوده، حتّی در عصر ائمّه این گونه نبوده که مسائل به صورت صریح و بدون اجتهاد در اختیار همگان قرار بگیرد، فقهائی از قبیل یونس و غیر او، متصدّی افتاء به معنای اصطلاحی بودند که برخی از روایات این بزرگان هم به خاطر تردید بین این که این روایت آیا روایت است یا فتوا؟ اعتبارش دچار تردید قرار گرفته است، یعنی این قدر بحث افتاء امر رائجی بوده است که گاهی متنی را که فقیهی بیان می کرده، مردد بوده که آیا این متن روایت است یا فتوای او که مبتنی بر حدث است، و این در مثلِ روایات یونس و برخی روایات مقطوعه دیگر فراوان دیده می شود.

مطالعه

بسم الله الرحمن الرحیم. جلسات امسال مؤسسه فهیم را ما با روش­شناسی­های فقهی آغاز کردیم و جلسه هفتمی است که با این موضوع برگزار می­کنیم. بحث اجتهاد یکی از مسائل بسیار عمده­ای است که باید در حوزه تخصصی فقهی و اعم از حوزه فقه، در استنباط­های علوم اسلامی مورد توجه باشد. امروزه یکی از نکات قابل توجه، توجه به روش­هایی است که در نوع استنباط احکام از سوی محققان و از سوی فقها یا اندیشمندان اسلامی مورد توجه قرار گرفته یا احیاناً به کار می­رود.

مطالعه

بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدلله رب العالمین و صلی لله علی محمد و آله الطیبین الطاهرین. با سلام خدمت حضار گرامی و همچنین تبریک عید قربان که آن را در روزهای گذشته داشتیم و همچنین عید غدیر خم که در روزهای آتی خواهیم داشت. قرار است امشب با موضوع «قلمروشناسی عقل و نقل» یا «بررسی قلمرو عقل و نقل» در خدمت شما باشم.

مطالعه

بسم الله الرحمن الرحیم بحثي را كه من امشب در ادامه بحثهاي روش­شناسي هفته­هاي قبل قصد دارم ادامه بدهم، بحث فقه فردي و فقه اجتماعي است. حتما مي­دانيد كه اصل طرح مباحث روشي در حوزه فقه به اين نيت است، كه ما بتوانيم بر اساس نوع تعامل­هايي كه تاكنون فقها درباره مباحث استنباطي خودشان داشتند، بتوانيم به يك نوع جمع­بندي و يك نوع گزينش و در حقيقت به دست­آوردن راه بهتر در استنباط‌هاي فقهي برسيم.

مطالعه

بسم الله الرحمن الرحیم و الحمد لله رب العالمین و صلی لله علی محمد و آله الطیبین. موضوع بحث بنده دربارهی مکتب اجتهادی قم است. تعبیر من از عنوانی که برای این بحث انتخاب کردم، این بوده است که نگاهی به مکتب اجتهادی قم است. یعنی کاری که ما در این قسمت داریم عرضه میکنیم، به دلیل مسائلی که بعداً توضیح خواهم داد، همهی مسائل مکتب اجتهادی قم نیست.

مطالعه

عنوانی که برای بحث بنده مشخص کرده اند، مکتب فقهی آیت الله بروجردی است. عنوان مکتب فقهی یا مکتب، یکی از تعبیراتی است که تقریباً کاربرد آن زیاد شده است اما واقعیت این است که اصل معنای مکتب فقهی هنوز مشخص نیست و بصورت تسامحی بکار برده میشود. بنده مقدمهی بحث خود را از ترمیم معنای مکتب و معنای مکتب فقهی و چگونگی بوجود آمدن یک مکتب فقهی شروع میکنم. مکتب چیست و چه وقت در مورد یک موضوع میگویند مکتب درست شده است؟ در فقه، اصول یا سایر علوم، مکتب به چه معنا است؟ در شناسایی مکتب این چنین گفته شده است که «اگر جمع و گروهی از فقها در پاسخگویی به یک سری از سؤالات اساسی علمی، با همدیگر به جواب مشترک برسند، به آن مکتب میگویند.» اگر فقهی باشد، مکتب فقهی میشود و اگر اصولی باشد، مکتب اصولی میشود و اگر حدیثی باشد، مکتب حدیثی میشود. ملاک بوجود آمدن مکتب پاسخ مشترک است ، هرچند راه های آنها یک مقدار تفاوت داشته باشد، آنوقت بصورت طبیعی و بر اساس این نکته ای که عرض شد، دو ویژگی خصوصیت و لازمهی مکتب است:

مطالعه

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی: بسم الله الرحمن الرحیم و الحمد لله رب العالمین و صلی لله علی محمد و آله الطیبین الطاهرین. . میلاد فرخنده ثامن الحجج، علی بن موسی الرضا(ع) را خدمت حضار، فضلا و اساتید معظم تبریک و تهنیت عرض میکنم. هنگامی که کلمه ی روش شناسی بکار گرفته میشود، میتواند به دو معنا اراده شود:

مطالعه

دبیر جلسه جناب آقای دکتر فراتی: بسم الله الرحمن الرحیم و الحمد لله رب العالمین و صلی لله علی محمد و آله الطیبین الطاهرین. خدا را شاکر هستیم که فرصتی پیش آمد تا موضوعات مربوط به حکومت دینی را به بحث بگذاریم و از ابزار و افکار مختلفی که در این حوزه وجود دارد، استفاده کنیم. همانطور که میدانید شاید ما دو دهه بعد از جنگ تحمیلی درباره ی بسیاری از مسائلِ مربوط به حکومت دینی گفتگوهای نظری مختلف و متعددی داشتیم

مطالعه

بسم الله الرحمن الرحیم. الحمد لله رب العالمین و صلی لله علی محمد و آله الطیبین الطاهرین. عنوان بحث «دنیوی یا اخروی بودن علم فقه» است. این بحث تقریباً از قرن پنجم یا ششم هجری آغاز شده و تا جایی که بررسی کرده ام، اولین کسی که این بحث را مطرح میکند، غزالی در کتاب «احیاء علوم الدین» است. ایشان این دیدگاه را مطرح میکند که «فقه و احکام فقهی جنبهی دنیوی دارد و برای تأمین سعادت این دنیا است.»

مطالعه